Bussumse Nikey Puper kreeg op haar dertigste een psychose. Daarna beseft ze dat de waanbeelden uit haar psychose gerelateerd zijn aan het familietrauma, waar jarenlang binnen de familie over is gezwegen. Als ervaringsdeskundige zet ze zich nu in om andere mensen met een psychische variatie te ondersteunen.
Nikey kan de hele film, die zich in haar hoofd had afgespeeld, nog altijd exact navertellen: “Het was alsof ik in een andere dimensie was. Ik had het idee dat ik ondergedoken zat en dat de Duitsers me kwamen halen. Spullen die bewezen dat ik Joods zou zijn, heb ik in het toilet verstopt en ik heb het luik op zolder waar ik zat op slot gedaan”, herinnert Nikey zich nog goed.
Wat ze nog niet wist: de waangedachten uit haar psychose refereerden aan een familietrauma, waar Nikey op dat moment zelf amper iets vanaf wist. De oma van Nikey zat tijdens de Tweede Wereldoorlog ondergedoken en werd verraden. Vlak voor het transport naar de kampen beviel zij van een kind. De baby bleef achter en kwam via het verzet bij pleegouders terecht. “Het was me nooit verteld dat mijn familie dit ook echt is overkomen. Het was nooit een onderwerp dat werd besproken.”
Donkere momenten
Dit familietrauma lag volgens Nikey altijd onbewust aan de basis van een aantal diepdonkere momenten uit haar leven. Ze was opstandig als puber, liep meerdere keren van huis weg, werd verliefd op de verkeerde mannen en kreeg als 17-jarige zelf een kind. “Ik heb altijd een soort innerlijke onrust gehad, dat ik me niet kon settelen en niet kon hechten aan iemand of een plek.”
Maar het ging in haar leven pas echt mis, toen de verkeerde man op haar pad kwam. “Hij gebruikte drugs en het is op een bepaald moment echt geëscaleerd. Het ging van kwaad tot erger. Hij heeft me in elkaar geslagen en toen ben ik met een ingeklapte long en gebroken ribben in het ziekenhuis terechtgekomen.” De jaren erna was Nikey angstig: ze dacht haar ex overal te zien en was bang om weer haar leven te gaan leven.
Psychotische waanbeelden
Om haar angst aan te pakken, klopte ze aan bij de GGZ. Daar kreeg ze medicatie voorgeschreven, maar die zorgde er volgens haar juist voor dat ze in een psychose belandde. “In eerste instantie wilde de GGZ me meenemen toen ik in die psychose zat, maar mijn moeder wilde dat niet. Ze zei tegen de psychiaters dat als ze me zouden meenemen, dat mijn psychose dan juist werkelijkheid zou worden.”
“Ik had het idee dat ik ondergedoken zat en dat de Duitsers me kwamen halen”
Na die psychose was het jarenlang vallen en opstaan voor haar. Op het moment dat ze bij Joods Maatschappelijk Werk (JMW) terechtkwam, vond ze herkenning in de verhalen van anderen. “Toen ik anderen erover hoorde praten, vond ik het niet gek dat ik altijd zo onrustig was en me onveilig voelde. Dat oorlogstrauma zit heel diep. Het zit in je genen.”
Uit de schaduw stappen
Nikey heeft een psychische variatie. Een mooi woord voor een psychische kwetsbaarheid of een stoornis, zoals ze het zelf zegt. Haar verhaal staat niet op zichzelf.
Bijna de helft van de mensen krijgt in het leven met een psychische variatie te maken. Dat zegt de organisatie van het 'Uit de schaduw Festival'. Dat is een festival georganiseerd in Hilversum, waarbij mensen met een psychische variatie hun ervaring met elkaar kunnen delen. Erover praten is volgens de organisatie namelijk lastig, vanwege het taboe dat rust op psychische kwetsbaarheid. Het festival biedt daar naar eigen zeggen een veilige omgeving voor.
Ervaringen delen
Zelf is Nikey is al enige tijd geleden uit de schaduw gestapt. Ze werkt nu als ervaringsdeskundige om anderen de nabijheid te bieden, die ze zelf zo had gemist tijdens haar moeilijke jaren.
Daarom gaat ze vandaag naar het festival: “Het is mooi om het gesprek aan te gaan wat het voor iemand betekent om te leven met een psychische variatie. Het hoeft niet het einde van de wereld te zijn. Het laat vooral zien dat mensen niet alleen zijn.”
