De Habitatrichtlijn (officieel de Richtlijn 92/43/EEG van de Europese Unie) is een belangrijk instrument van het Europese natuurbeleid dat in 1992 werd aangenomen. Het heeft als doel de bescherming van natuur in de Europese Unie door middel van het behoud van natuurgebieden, habitattypen en bedreigde diersoorten. Dit moet bijdragen aan het behoud van de biodiversiteit in Europa, en wordt gezien als een van de belangrijkste onderdelen van de EU-natuurwetgeving.
De Nederlandse natuurwetgeving ligt in het verlengde van de wetten die in Brussel voor de Europese Unie gelden. Hoewel iedere lidstaat de ruimte heeft om wetten naar de omstandigheden in hun eigen land aan te passen, moeten zij wel bijdragen aan de afspraken die in de Unie zijn gemaakt. H1 Landen moeten handelen volgens richtlijnen of wetten die in gezamenlijkheid zijn opgesteld. Een van die richtlijnen is de zogenaamde Habitat richtlijn uit 1992, is dus een belangrijk instrument om het behoud van natuurgebieden, biodiversiteit en bedreigde diersoorten te regelen.
De Habitatrichtlijn verplicht EU-lidstaten om een netwerk van beschermde natuurgebieden aan te wijzen, genaamd Natura 2000. Dit netwerk bestaat uit Speciale Beschermingszones (SBZ) voor vogels (volgens de Vogelrichtlijn) en Speciale Beschermingszones voor Habitattypen en Soorten. Door het opzetten van het Natura 2000-netwerk, wordt het beschermen van bedreigde soorten, en het reguleren van menselijke activiteiten die negatieve effecten kunnen hebben op de natuur mogelijk. Het belangrijkste van de richtlijn is ervoor te zorgen dat de natuur in alle Europese lidstaten beschermd en hersteld wordt op zowel de korte als lange termijn.