De Hilversumse coalitie moet gaan verbreden. Als iedereen dat inzicht heeft na het opstappen van wethouder Karin Walters besluiten de vier partijen daadwerkelijk op zoek te gaan naar een nieuwe bondgenoot, inclusief nieuwe wethouder. Op voorhand zijn er geen bedenkingen tegen de vier geschikt geachte partijen. Hoe kan het dan dat Hart voor Hilversum dan toch het pluche heeft verlaten voor een plek in de oppositiebanken? Vandaag deel 3 van de reconstructie: de vrije val van 'Hart'.
Hilversum heeft niet alleen een ruime meerderheid aan coalitiepoppetjes nodig in de raad, maar heeft ook een stabiel gemeentebestuur. Dat is de opdracht die Hart voor Hilversum, VVD, GroenLinks en CDA zichzelf geven als zij medio april echt gaan kijken naar een nieuwe coalitiegenoot. Voor de nieuweling is ook een wethoudersstoel beschikbaar, namelijk die van Walters.
Vilein
Vooral het woord 'stabiel' is vilein. Hoewel niemand van de betrokkenen het hardop zegt, is het een verwijzing naar Hart voor Hilversum. Binnen twee jaar raakte de fractie al twee raadsleden kwijt aan Democraten Hilversum (DH), waardoor de coalitie nog maar één zetel meerderheid heeft in de raad. De raadsleden stemmen daarnaast nog weleens verdeeld en ondertussen begint de positie van die andere Hart voor Hilversummer, wethouder Karin van Hunnik, in het college langzaam te wankelen.
"Het vertrek van Walters viel ons letterlijk in de schoot"
Een extra handje in de coalitie is geen overbodige luxe. Dat besef is er en na het vertrek van Walters is die eerder geopperde verbreding ook een meer dan logische keus. De vier hebben nog altijd vertrouwen in elkaar. Dat spraken zij nogmaals hardop uit in de extra raadsvergadering van 10 april.
Niet schuiven
"Het vertrek van Walters viel ons letterlijk in de schoot. We waren al op zoek naar een nieuwe partner en toen kwam die post vrij", meldt VVD-fractievoorzitter Hidde Fennema. "Een nieuwe wethouder zou niets grondigs meer kunnen wijzigen, maar een wethouderszetel is wel aantrekkelijk voor een nieuwe partner. Er zou niet 'geschoven worden' in het bestaande coalitieakkoord, hooguit een A4’tje wat we met een nietje konden toevoegen. Ik wilde geen poppenkast, niets voor de bühne en geen principiële bezwaren hebben met nieuwe partijen, anders wilde ik er niet aan beginnen", voegt de liberaal eraan toe.
Tekst gaat verder onder de foto
Op vrijdag 19 april kijken de vier voor het eerst serieus naar de aanvulling op de coalitie. Welke partij is de beste match bij het in 2022 gesloten coalitieakkoord? Voor het kwartet is het duidelijk dat de eenmansfracties van de ChristenUnie en BVNL niet gaan leiden tot de gewenste verbreding. Maar met D66, DH, SP en PvdA willen ze praten. Niemand zegt bedenkingen te hebben tegen één van de vier.
Wat Hart voor Hilversum betreft, is DH de aangewezen nieuwe partner. De club van Edwin Göbbels is net als ‘Hart’ een lokale partij en inmiddels telt de fractie geen drie maar vijf zetels (Koc en Jansson kwamen over van Hart, red.). Met hen in de gelederen telt de coalitie 24 van de 37 zetels. Dat is een ruime meerderheid in de raad.
Eerst een bak koffie
Na de eerste aftastende gesprekken, valt het besluit dat D66 en SP afhaken. Met DH en PvdA volgen verdiepende gesprekken. Het duurt even voordat het allemaal zijn beslag krijgt. Zo zit er ook nog een week tussen waar niets gebeurt, omdat het de meivakantie is.
Maar in de tweede week van mei is het tijd om spijkers met koppen te slaan. Alles raakt in een stroomversnelling. VVD, GroenLinks en CDA zien in DH én de PvdA een goede coalitiepartner. Met beide is er een goede klik en allebei hebben ze acceptabele aanvullingen op het akkoord. Waarom nee verkopen tegen één van hen als daar geen goed inhoudelijk argument voor is, is de redenering.
Ondanks de goede onderhandelingen met DH vond Fennema het wijs om ‘zijn’ wethouder Arno Scheepers en DH-kandidaat Edwin Göbbels eerst even een ‘bak koffie’ met elkaar te laten doen. Juist vanwege de stevige oppositie die Göbbels de afgelopen jaren heeft gevoerd, met name op de dossiers van de VVD’er, moest dat gebeuren.
"Mijn idee was om ze samen in een kamertje te stoppen en te kijken of ze er samen zouden uitkomen"
"Mijn idee was om ze samen in een kamertje te stoppen en te kijken of ze er samen zouden uitkomen. Mocht dat niet lukken, dan zou een vruchtbare samenwerking lastig worden. Ze hebben samen een gesprek gehad en waren positief. Ze zouden er wel met elkaar uitkomen", meldt de VVD-voorman.
In diezelfde fase van de onderhandelingen ontstaat het besef dat die enorm zware portefeuille van Walters eigenlijk niet door één persoon is over te nemen. Zeker niet door een persoon die nieuw is in het wethoudersvak, zoals CDA-fractievoorzitter Olaf Streuker aangeeft.
Het toevoegen van twee partijen aan de coalitie en dus ook twee nieuwe wethouders komt uitgebreid aan de orde tijdens het overleg op maandag 13 mei. Maar het kwartet komt er niet uit met elkaar. Hart voor Hilversum geeft aan dat ze die verbreding niet wil. De partij maakt bezwaar tegen de PvdA.
Links blok
Wat 'Hart' betreft, staan de sociaaldemocraten te ver af van bepaalde punten, zoals asiel en migratie. Wat opvallend is, want de PvdA is in december 2023 wel akkoord gegaan met Hilversums nieuwe asielbeleid.
Verder zou de nieuweling een links blok gaan vormen in het college. Landelijk is de PvdA al gefuseerd met GroenLinks. In Hilversum zijn het nog twee verschillende partijen. Maar volgens Hart voor Hilversum zou hier dus één partij twee keer spreektijd krijgen in de raad en ook nog eens twee wethouders mogen leveren: Bart Heller (GroenLinks) en Jacqueline kalk (PvdA). Voor Hart voor Hilversum is dit onbespreekbaar.
"De sfeer werd steeds giftiger en vijandiger en we hebben met lede ogen aan moeten zien hoe de andere partijen gingen schuiven in het coalitieakkoord"
Deze opstelling deed de wenkbrauwen fronsen bij de anderen, juist omdat er vooraf niemand was uitgesloten. "Hart voor Hilversum had geen inhoudelijke argumenten tegen de PvdA. Dan heb je in mijn ogen geen principieel bezwaar. De komst van een zesde wethouder, zeker met de naderende fusie met Wijdemeren was belangrijk. Je kan niet alle werkdruk bij één iemand neerleggen", aldus Fennema.
De conclusie op maandag 13 mei is dat ze er nog niet uitkomen. Het kwartet besluit op donderdag verder te gaan, want de focus moet nu komen te liggen op de belangrijke raadsvergadering van woensdag de 15de. Maar op de 16de moet de beslissing echt vallen, spreken ze af.
Vreemde paradijsvogel
Drie dagen later heeft iedereen nog hetzelfde standpunt: VVD, CDA en GroenLinks willen uitbreiden met DH én PvdA, maar Hart voor Hilversum is onvermurwbaar. Wethouder Scheepers, die technisch voorzitter is van deze gesprekken, zou het zat zijn en meent dat de partij 'moet meebewegen'.
Niet alleen komt langzaam het einde van de samenwerking in zicht, maar ook slaat de stemming om. "De sfeer werd steeds giftiger en vijandiger en we hebben met lede ogen aan moeten zien hoe de andere partijen gingen schuiven in het coalitieakkoord", stelt Hart voor Hilversum-fractieleider Regie Redmeijer. Zo kwam ook het functioneren van Van Hunnik aan de orde. Fennema zou haar instabiel hebben genoemd. Daarnaast zou Marleen Remmers (GroenLinks) Redmeijer voor ‘vreemde paradijsvogel’ hebben uitgemaakt.
"Een vertrek van Hart voor Hilversum was het enige dat nog overbleef"
De GroenLinks-fractievoorzitter herkent die giftige sfeer, waar Redmeijer over spreekt, niet, maar bevestigt wel haar woorden: "Dat 'vreemde' kan ik me niet herinneren, maar paradijsvogel klopt. Als je raadslid bent, krijg je met allerlei verschillende mensen te maken. Ook met mensen die je wellicht niet tegenkomt in je eigen bubbel. Ik heb paradijsvogel als compliment gezien."
"Die donderdagavond was het pittig", herinnert Fennema zich nog goed. "Ik heb me gaandeweg gerealiseerd dat het met Hart voor Hilversum best moeilijk zakendoen is. Dat steunde mij tot een bredere samenwerking. Ik maakte me zorgen om het instorten van die partij. Dat is motivatie geweest om die partij in de coalitie te houden."
Veto
Remmers vult de VVD'er aan: "We hebben veel met elkaar gesproken, maar helemaal aan het einde van de rit legde Hart voor Hilversum een veto op de samenwerking met de PvdA. Dat mag natuurlijk, maar het moment waarop de partij dat op tafel legde, maakte het enorm ingewikkeld. We begrepen het op inhoud ook niet goed."
Volgens Streutker werd het steeds duidelijker dat de vier er niet met elkaar uit gingen komen. "Toen ik het afpelde, kwam het uiteindelijk neer op een veto van Hart voor Hilversum en was een vertrek van Hart voor Hilversum het enige dat overbleef."
"We kunnen er kort over zijn; ze hebben ons eruit gewerkt"
In de raad hebben Fennema, Remmers en Streutker verklaard dat het nooit de bedoeling is geweest dat Hart voor Hilversum uit de coalitie te krijgen. Maar zo voelt het bij Redmeijer en consorten wel. "We konden niet anders dan stoppen", zegt ze. "De PvdA wil immers meer asielopvang, meer vluchtelingen en de 'fusie GroenLinks en PvdA' zagen we in Hilversum niet zitten."
Op die bewuste avond van 16 mei besluit Hart voor Hilversum niet langer deel uit te maken van de coalitie. Het is weer terug naar de oppositiebanken. In de extra raadsvergadering van 29 mei zei ze dat de andere partijen machtspolitiek hebben gespeeld. "We kunnen er kort over zijn; ze hebben ons eruit gewerkt", zegt ze nog altijd furieus.
Lees hieronder deel 1 en 2 van de reconstructie:
