Stilte rond aanhouding Gooise 'kopschoppers': zo staat het er nu voor

De jongeren - acht Hilversummers en één Bussumer - raakten twee weken geleden na een avondje stappen slaags met een andere groep Nederlandse toeristen, waaronder Carlo Heuvelman. Dat gebeurde ogenschijnlijk vanuit het niets. Heuvelman kreeg zulke harde klappen en trappen van zijn belagers, dat hij een paar dagen later in het ziekenhuis overleed aan zijn verwondingen.

Van de groep jongeren worden twee jongens gezien als hoofdverdachten. Ze zouden uiteindelijk de fatale trappen tegen het hoofd van het slachtoffer hebben gegeven. De twee hebben zich ondertussen gemeld bij de politie, maar zijn ook in afwachting van vervolgstappen.

Politieonderzoek klaar

De afgelopen dagen is het opvallend stil rondom de fatale vechtpartij. Het onderzoek door de Spaanse politie is klaar, zo weet journalist Guillermo Esteban van de Spaanse krant Ultima Hora op Mallorca. De politie heeft de afgelopen twee weken getuigen gesproken, maar ook meerdere camerabeelden bekeken van de vechtpartij. Daarop zou kraakhelder te zien zijn wat er precies is gebeurd, omdat de vechtpartij plaatsvond vlak onder een beveiligingscamera.

Een logische volgende stap zou nu de aanhouding van de Gooise jongeren zijn en vervolgens hun overlevering aan de Spaanse autoriteiten, maar precies daar stokt het tot nu toe. Volgens Esteban ligt het dossier al op het bureau van de lokale onderzoeksrechter, die nu een beroep moet doen op het Europese overleveringsverdrag om de verdachten naar Spanje te krijgen voor verhoor en uiteindelijk vervolging. 

Nog geen overleveringsverzoek

Dat is ook waar de Nederlandse justitie al een week op wacht, want zonder een Spaans hulpverzoek kan justitie niets tegen de groep Gooise verdachten beginnen. "We wachten al een paar dagen af, maar de Spaanse hulpvraag is er ook vandaag nog niet", laat woordvoerder Mary Hallebeek van het Openbaar Ministerie desgevraagd weten. "We willen graag actie ondernemen, maar dat kan gewoonweg nog niet. We merken dat de zaak leeft, want het is ook gewoon een hele heftige zaak, dus het zou fijn zijn als we snel stappen kunnen zetten. We verwachten het verzoek echt wel deze week nog, maar verder kunnen we er nu nog weinig over zeggen. Het blijft afwachten."

Het Openbaar Ministerie maakte afgelopen week bekend om, afwachtend op het hulpverzoek van de Spanjaarden, ook alvast zelf te starten met een onderzoek naar de kwestie. Een opvallende stap, waar justitie voldoende rechtsgrond voor ziet omdat alle betrokkenen Nederlands zijn. Het onderzoek loopt parallel aan dat van de Spaanse justitie en zou - ook nu weer als daar een verzoek voor komt - op een gegeven moment wel gekoppeld kunnen worden. 

Procedure

Waarom het overleveringsverzoek om de Gooise verdachten naar Spanje te krijgen zo lang op zich laat wachten, is niet helemaal duidelijk. Hoewel justitie genoeg grond moet hebben om daadwerkelijk een verzoek te doen, is zo'n overleveringsverzoek ook geen hogere wiskunde, aldus strafrechtadvocaat Eric Steller van advocatenkantoor Meijers Canatan Advocaten, dat met regelmaat internationale strafzaken doet.

"Als de politie het onderzoek klaar heeft, legt justitie het dossier voor aan een rechter om het dossier te beoordelen en het overleveringsverzoek daadwerkelijk te doen. Er wordt vanzelfsprekend wel gekeken naar of er een serieuze verdenking is, maar heel tijdrovend is zo'n verzoek doorgaans niet. Dat hoeft geen dagen of weken te duren", legt Steller uit.

"Zeker als ik vanuit de media begrijp dat deze vechtpartij erg helder op camerabeelden staat, kan zo'n (voorlopig) dossier relatief gemakkelijk worden samengesteld en is dit voor zo'n overleveringsverzoek geen ingewikkelde kwestie. Waarom het dan zo lang duurt is gissen. Maar dat oordeel ik wel allemaal op basis van wat ik in de media lees over de zaak. Het kan natuurlijk ook zo zijn dat de bewijsbaarheid een stuk ingewikkelder ligt of dat niet alle informatie al wordt prijsgegeven."

Aanhouding 

Als de zaak de komende dagen toch in een stroomversnelling komt en het overleveringsverzoek daadwerkelijk Nederland bereikt, lijkt de aanhouding van de Gooise groep een kwestie van tijd. "De verdachten worden dan in voorarrest geplaatst, wat je in dit geval 'overleveringsdetentie' noemt. Dat is vergelijkbaar met het voorarrest dat we na normale aanhoudingen kennen", aldus Steller. 

Toch wil dat niet betekenen dat de verdachten ook snel op het vliegtuig naar Spanje worden gezet. "Een Nederlandse rechter beoordeelt dat verzoek en beoordeelt bijvoorbeeld of de gepleegde feiten in Nederland ook strafbaar zijn. Dat lijkt me in dit geval wel vrij duidelijk. Toch gaat daar wel wat tijd overheen, soms wel zestig dagen of meer. Een andere optie is dat de verdachten zelf toestemming geven voor hun overlevering. Dan zou het binnen een dag of tien wel geregeld kunnen zijn." 

Vervolging: in Spanje of Nederland?

Een belangrijk vervolg van de kwestie, waar ook Spaanse media maar al te graag een antwoord op wil hebben, is de vervolging van de groep jongeren. En dan vooral de vraag of dat straks in Nederland gebeurt of in Spanje. De Nederlandse justitie wijst daarvoor tot nu toe naar de Spanjaarden, omdat daar wettelijk gezien de 'rechtsmacht' in dit geval ligt, omdat de strafbare feiten daar gepleegd zijn en daar dus de wet overtreden is. 

Toch is het niet helemaal uitgesloten dat de groep Gooise jongeren straks in Nederland vervolgd wordt, zoals ze zelf en hun advocaten graag zouden willen. Dat zouden de Spaanse autoriteiten met de Nederlandse overeen kunnen komen, maar afhankelijk van de Spanjaarden is Nederland zeker niet. Zelfs zonder 'toestemming' van de Spanjaarden, zou justitie in Nederland kunnen besluiten om de jongens hier te vervolgen. "Justitie kan dan op grond van de Nederlandse strafwet een eigen vervolging starten, omdat het vermoedelijke delict is gepleegd tegen een Nederlander in het buitenland", legt gerenommeerd strafrechtadvocaat Geert-Jan Knoops uit.

Volgens Knoops speelt ook zeker mee dat naast het slachtoffer ook de verdachten Nederlands zijn. "De vraag is alleen of er getuigen in het onderzoek moeten worden gehoord die van Spaanse komaf zijn. Dan zou Spanje kunnen betogen dat de strafzaak beter in Spanje kan worden berecht", denkt Knoops. 

Een vervolging van de verdachten door de Nederlandse rechtbank, zou ook voor de verdachten zelf voordelen kunnen hebben. Voor hun straf, maar ook voor de weg naar een proces. Knoops: "Het is mijn ervaring met strafzaken in Spanje dat de 'wachttijd' voor verdachten op hun proces daar langer is dan in Nederland en dit geldt ook voor de duur van het voorarrest, zeker in complexe zaken."

Persoonlijke omstandigheden

Volgens advocaat Eric Steller kan er ook in het belang van de verdachten gekeken kunnen worden om hun zaak in Nederland verder op te pakken, en niet in Spanje. "Het zou bijvoorbeeld beter kunnen zijn dat ze dichter bij huis zitten, voor bijvoorbeeld bezoek van hun familie. Maar ook hun terugkomst in de maatschappij na hun eventuele straf. Daar kunnen ze zich in Nederland doorgaans veel beter op voorbereiden. Maar hoe de vervolging er straks daadwerkelijk uit gaan zien is voorlopig nog een zaak van justitie. Dat moeten we afwachten."